کد مطلب:47732 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » قرآن

در آيه 104 سورة نحل آمده است: إِنَّ الَّذِينَ لاَيُؤْمِنُونَ بِ ?‹َايَـَتِ اللَّهِ لاَيَهْدِيهِمُ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيم مگر نه اين است كه ايمان آوردن به آيات خدا نيز يك نوع هدايت و عنايت خداوند است; پس، چگونه است كه در اين آيه بيان شده: ابتدا ايمان بياوريد، آن گاه خداوند شما را هدايت ميكند؟

گذشته از ارتباط اين آيه با آيات پيشين كه خود شما ـ ان شأ اللّه ـ آن را در تفاسير مطالعه خواهيد كرد، در مورد مطلب ياد شده در پرسش، گفتني است: هدايت چند نوع است:

1. هدايت تكويني فطري; اين هدايت همگاني است و همه انسانها از اين سرمايه بهرهمندند و همگي خداجو و حقجو ميباشند.

2. هدايت تشريعي; خداوند با فرستادن پيامبران و كتابهاي آسماني همة مردم را به هدايت و پيروي از پيامبران فراخوانده است. افرادي از اين هدايت بهره ميبرند كه به هدايت فطري پاسخ مثبت داده و نور فطرت را در وجود خويش خاموش نكرده باشند; اما مشركان و كافران كه به هدايت فطري پشت پا زدند; گرچه مشمول هدايت تشريعي هستند امّا چون دعوت پيامبران را نميپذيرند، قرآن نيز براي آنان ماية هدايت نيست; وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٌ وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ وَ لاَيَزِيدُ الظَّـَـلِمِينَ إِلآخَسَارًا ;(اسرأ،82) ما آنچه را براي مؤمنان ماية درمان و رحمت است از قرآن نازل ميكنيم، و]لي[ ستمگران را جز زيان نميافزايد.

3. هدايت تكويني ايصالي (پاداشي); اين هدايت ويژه كساني است كه هدايت فطري را حفظ كردند. افزون بر آن از هدايت تشريعي قرآن نيز بهره بردند و بخشي از راه را خود پيمودند، آن گاه هدايت پاداشي نصيبشان خواهد شد و خود خداوند با عنايت ويژهاي آنان را به هدفشان خواهد رساند; ذَ َلِكَ الْـكِتَـَبُ لاَرَيْبَ فِيهِ هُدًي لِّلْمُتَّقِين(بقره،2)(ر.ك: تفسير تسنيم، آيت اللّه جوادي آملي، ج 2، ص 140ـ145، نشر اسرأ.)

از نكات پيشين معلوم شد، اگرچه هدايت فطري اولي همگاني از سوي خداوند است; امّا بهرهبرداري از آن و رسيدن به هدايت تشريعي و پيمودن مقداري از راه به عهدة خود انسان است; پس از آن است كه هدايت پاداشي را خداوند نصيب چنين انساني ميكند.

آية 104 نحل; در حقيقت، كساني كه به آيات خدا ايمان ندارند، خدا آنان را هدايت نميكند و برايشان عذابي دردناك است. همين مطلب را متذكر شده و بيان كرده است: هر كسي كه ايمان نياورد و هدايت تشريعي را نپذيرفت، مشمول هدايت بعدي خداوند نخواهد شد.